Chúc tết – mừng tuổi
Sáng sớm mồng một Tết hay ngày “Chính đán”, mọi sinh hoạt ngừng lại, các con cháu tập trung ở nhà tộc trưởng để lễ Tổ tiên chúc Tết ông bà, các bậc huynh trưởng và mừng tuổi lẫn nhau.
Theo tục lệ, cứ năm mới tới, kể cả người lớn lẫn trẻ con, mỗi người tự nhiên tăng lên một tuổi. Bởi vậy ngày mồng một Tết là ngày con cháu “chúc thọ” ông bà và các bậc cao niên; và người lớn thì “mừng tuổi” trẻ em một bí quyết cụ thể bằng những đồng tiền mới bỏ trong những “phong bao”. Tục này ở Viet Nam quen gọi là “lì xì”. Tiền mừng tuổi nhận được trong ngày Tết gọi là “Tiền mở hàng”. Xưa còn có lệ cho tiền phong bao với số tiền lẻ (chứ chẳng hề là tiền chẵn), ngụ ý tiền này sẽ sinh sôi nảy nở thêm nhiều.
Về chúc Tết, trong ba ngày Tết, những thân bằng quyến thuộc hoặc nhữngngười phải chịu ơn người khác thường phải đi chúc Tết và mừng tuổi gia chủ; sau đó xin lễ ở bàn thờ Tổ tiên của gia chủ. Tục này cho đến nay ít còn, vì thì giờ eo hẹp, đường sá xa xôi thành ra đã được thay thế bằng những tấm thiệp “Chúc Mừng Năm mới” hay “Cung Chúc Tân Xuân”.
xuất phát và hái lộc
Đầu năm mới, người Viet Nam còn có tục xuất hành. xuất hành là đi ra khỏi nhà trong ngày đầu năm để đi tìm cái may mắn cho mình và gia đình. Trước khi xuất hành, người ta phải lựa chọn ngày, giờ và các phương hướng tốt để mong gặp được các quý thần, tài thần, hỉ thần…
Thường thường, người ta theo các hướng tốt, xuất hành đi lễ chùa, đền hoặc đi chúc Tết các bậc huynh trưởng, thân quyến hay bằng hữu. Đối với nhà nông ngày xưa, đầu năm mới xuất phát còn để chiêm nghiệm thời tiết. Vào những ngày đầu năm, khi mặt trời mọc, người ta đi ra khỏi nhà xem chiều gió thổi và có thể đoán được năm mới hên hay xui, chẳng hạn:
– Gió Nam: chỉ đại hạn
– Gió Tây: chỉ cướp bóc loạn lạc
– Gió Tây Nam: chỉ bệnh dịch tả
– Gió Bắc: chỉ được mùa vừa phải
– Gió Tây Bắc: chỉ được mùa đỗ, đậu
– Gió Đông: chỉ có lụt lớn…
Nếu xuất hành ra chùa hay đền, sau khi lễ bái, người Viet Nam còn có tục bẻ lấy một “cành lộc” để mang về nhà quét may, quét phước. Đó là tục “hái lộc”.
Cành lộc là một cành đa nhỏ hay cành đề, cành xi, cây xương rồng… Là những loại cây quanh năm tươi tốt và nẩy lộc. Tục hái lộc ở các nơi đền, chùa ngụ ý xin hưởng chút lộc của Thần, Phật ban cho nhân năm mới. Cành lộc này thường đem về cắm ở bàn thờ Tổ tiên.