1. Ý nghĩa:
Sau khi người mẹ sinh hạ đứa trẻ, thường thì bảy ngày (đối với bé trai) và chín ngày (đối với bé gái) người nhà sẽ làm lễ cúng đầy cữ cho đứa trẻ vừa mới trào đời để tạ ơn bà Mụ và xin bà phù hộ, tập dạy cho đứa trẻ biết cười, lật, bò, đứng, đi, ăn, nói…
Bà Mụ gọi nôm na là Mẹ sanh (hay “Mẹ sinh”) theo quan điểm dân gian là những tiên nương phụ trách vấn đề sinh đẻ, được người dân tại một số vùng miền châu Á, trong đó có Viet Nam, thờ cúng theo tín ngưỡng.
Sự tích về bà Mụ:
Sự tích 12 Bà Mụ được Nguyễn Đổng Chi kể trong sách Lược khảo về thần thoại Việt Nam . Sự tích của 12 vị nữ thần này hiện giờ chúng ta chỉ còn biết một cách lờ mờ. Có thuyết nói đó là các thần giúp việc cho Ngọc Hoàng từ lúc ông ta có ý định sáng tạo ra loài người. Nhưng cũng có thuyết lại cho đó là những thần được Ngọc Hoàng giao phó trách nhiệm sau khi ông đã sáng tạo ra đủ số lượng người và vật ở hạ giới. Nói cách khác, 12 bà Mụ là những vị thần có trách nhiệm nắn lại cơ thể cho một người nào đó khi được lệnh đầu thai.
Con số 12 Bà Mụ thường được giải thích bằng một vài quan niệm khác biệt nhau: có quan điểm cho rằng đó là một tập thể chịu trách nhiệm chung công việc tạo thành con người, và phương thức giải thích khác là mỗi Bà Mụ lo một việc: người nắn tai, người nắn mắt, người nắn tứ chi, người dạy trẻ cười, người dạy trẻ nói. Ở vùng đất phương Nam lại có quan điểm cho rằng 12 Bà Mụ là 12 vị luân phiên nhau lo việc thai sản trong 12 năm, tính theo “thập nhị chi” – tức theo 12 con giáp.
Theo phong tục tập quán của người Việt, khi đứa trẻ ra đời khi đứa trẻ ra đời được một tháng thì phải làm lễ đầy tháng, để tạ ơn bà Mụ, mong bà ban cho đứa trẻ mọi điều tốt lánh, xin phép bà Mụ đặt tên cho bé khi bé đầy một tuổi, còn gọi là lễ thôi nôi.
2. Lễ vật cúng Mụ:
Xôi gấc: 7 nắm nếu là bé trai, 9 nắm nếu là bé gái.
Cua bể: 7 con nếu là bé trai, 9 con nếu là bé gái (có thể thay cua bể bằng cua thường).
Trứng gà nhuộm đỏ luộc: 7 quả nếu là bé trai, 9 quả nếu là bé gái.
Hoa tươi, trái cây, bánh kẹo, tiền vàng bạc, trầu cau, nến tùy tâm all được bày trên mâm kê cao cúng Mụ.
3. Văn khấn cúng Mụ:
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Kính lạy:
ĐỆ NHẤT THIÊN TỶ ĐẠI TIÊN CHỦ ĐỆ NHỊ THIÊN ĐẾ ĐẠI TIÊN CHỦ ĐỆ TAM TIÊN MỤ ĐẠI TIÊN CHỦ THẬP NHỊ BỘ TIÊN NƯƠNG TAM THẬP LỤC CUNG CHƯ VỊ TIÊN NƯƠNG
Hôm nay là ngày …… tháng …… năm ……. Vợ chồng con là ……. Sinh được con (trai, gái) đặt tên là …… Nay nhân ngày đầy cữ (hoặc đầy tháng, đầy năm ) thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bày lên trước án, trước bản tọa chư vị Tôn Thần kính cẩn tâu trình : Nhờ ơn Thập phương Chư PHẬT, Chư vị Thánh Hiền, Chủ Tiên Bà, các Đấng Thần Linh, Thổ Công Địa Mạch, Thổ Địa Chính Thần, Tiên Tổ nội ngoại cho con sinh ra cháu …… sinh ngày ……. Được mẹ tròn con vuông.
Cúi xin: Chư Tiên Bà, Chư vị Tôn Thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì, vuốt ve che chở cho cháu được ăn ngon, ngủ kỹ, hay ăn chóng lớn, vô bệnh, vô tật, vô tai, vô ương, vô hạn, vô ách, phù hộ cho cháu bé được thân mệnh bình yên, cường tráng, kiếp kiếp được hưởng vinh hoa phú quý. Gia đình con được phúc thọ an khang, nhân lành nẩy nở, nghiệp dữ tiêu trừ, 4 mùa không hạn ách nghĩ lo. Con xin thành tâm đỉnh lễ. Cẩn cáo.
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
